Sosyal Güvenlik Mevzuatına Göre Erken Emeklilik Yolları
29 Ekim 2024
OKUNMA : 55
1. Malullük
5510 sayılı Sosyal Güvenlik Kanunu'nun 25. maddesine göre 1800 gün prim biriktirmiş ve 10 yıllık sigorta süresini tamamlamış olan sigortalılar, malul emekliliğine başvurabilirler. Maluliyetin oluşabilmesi için, kişinin %60 oranında çalışma gücü kaybının iş hayatına başladıktan sonra gerçekleşmiş olması gerekmektedir. Bu kayıp oranı, 3 Ağustos 2013 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Maluliyet Tespit İşlemleri Yönetmeliği’nde tanımlanmıştır. Sık karşılaşılan bazı hastalıkların malullük için değerlendirilmesi şu şekildedir:
- Kanser Hastaları: 3. ve 4. evredeki kanser hastaları, tedavi süresince ve nekahet döneminde geçici olarak malullük alabilirler.
- Böbrek Yetmezliği: Kronik böbrek yetmezliği bulunan hastalar için, en az evre 5 olması veya diyaliz gerektirmesi koşulu aranmaktadır.
- Görme Kaybı: Her iki gözde ileri derece görme kaybı olan bireylerin malullük talepleri kabul edilebilmektedir.
- Kalp Yetmezliği: Kalp yetmezliği evre 4 olan hastaların çalışma gücü kayıpları ejeksiyon fraksiyonu değerlerine göre değerlendirilir.
- Yatalak Durumdaki Hastalar: Yatalak olan ortopedik ve nörolojik rahatsızlık sahiplerinin malullük başvuruları onaylanabilmektedir.
2. Engelli Erken Emeklilik
Engelli erken emeklilik, 5510 sayılı Kanun’un 28. maddesine göre düzenlenmiştir. Bu şartlarda erken emeklilik isteyen bireylerin 15 ila 20 yıl sigortalılık süresi ve 3600 ila 4400 gün arasında prim ödeme zorunluluğu bulunmaktadır. Ayrıca, bu kişiler sağlık kurulundan aldıkları bir engelli raporuna sahip olmalı ya da hafif ve orta düzeyde çalışma gücü kaybı yaşadıkları tespit edilmiş olmalıdır.
3. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sonucu Çalışma Gücü Kayıpları
Çalışma hayatında oluşan %10 ve üzeri sürekli çalışma gücü kayıpları, sürekli iş göremezlik ödeneği ile desteklenmektedir. İş kazası veya meslek hastalığı sonucunda bu oranı geçen sigortalılara maaş bağlanır, ancak bu maaş emekli aylığı niteliği taşımamaktadır. Emekli olduklarında düşük olan tutarın yarısı sürekli iş göremezlik ödeneği olarak ödenmeye devam eder.
4. Askerlik Borçlanmalarının Sigorta Tescil ve Hizmet Dökümüne Etkisi
Sigortalı erkekler, askerlik borçlanması yaparak bu süreleri sigorta prim günlerine ekleyebilirler. Sigortalılık başlangıcından önce yapılan askerlik sürelerinin borçlanılması durumunda, bu süre sigorta başlangıcına eklenir ve geriye çekilir. Örneğin, 1995 yılında 18 ay askerlik yapmış ve 2001 yılı başında sigortalı olarak çalışmaya başlamış bir kişi, askerlik borçlanması yaptığında sigorta başlangıcı 1999 yılının 7. ayına çekilecektir.
5. Doğum Borçlanmalarının Sigorta Tescil ve Hizmet Dökümüne Etkisi
Kadın sigortalılar, çalışma hayatına başladıktan sonra gerçekleştirdikleri doğumlar için borçlanma yapabilirler. Doğumdan sonraki 24 aya kadar 3 çocuk için borçlanma yapılabilmektedir. Ancak, bu sürede prim ödenmişse borçlanma yapılamaz. Sigortalılık başlangıcından önce gerçekleşen doğumlar sigorta başlangıcını geri çekmez, ancak staj döneminde yapılan doğumlar borçlanma ile 24 aya kadar başlangıcı geri çekebilir.
6. Yurtdışında Çalışanlara Türkiye'de Emeklilik
Yurtdışında çalışmış olan sigortalılar bu dönemleri Türkiye’de borçlanabilmektedir. 01.09.2009 öncesinde 4a olarak işlem gören bu süreler, 2009 sonrası 4b (Bağ-Kur) olarak kaydedilmektedir. Emeklilik hesaplaması, çalışmanın geçtiği ülkeye göre yapılır. 08.09.1999 öncesinde sigorta girişi olan gurbetçiler, son yedi yılın çoğunluğuna göre emekli olabilir ve belirli yaş şartlarını sağlamaları halinde prim günlerini tamamlayarak erken emeklilik hakkı kazanabilirler.
